Psychiatria to specjalizacja lekarska zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem, zapobieganiem i badaniem chorób oraz zaburzeń psychicznych.
Pierwsze doniesienia świadczące o objęciu ludzkich trudności z funkcjonowaniem umysłowym kontekstem medycznym pochodzą z V wieku p.n.e. Nowoczesna psychiatria kształtuje się od końca XVIII w., kiedy we Francji pacjentom chorym psychicznie udostępniono warunki leczenia o charakterze szpitalnym. Później, na przełomie XIX i XX w. wyodrębniono poszczególne jednostki chorobowe, aktualnie zebrane w Europejskiej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń Psychicznych ICD-10 oraz Amerykańskiej DSM-V.
Najczęściej diagnozowane dziś w praktyce klinicznej przypadki obejmują następujące grupy rozpoznań:
- zaburzenia lękowe
- zaburzenia depresyjne (epizod depresji i zaburzenia depresyjne nawracające)
- zaburzenia afektywne dwubiegunowe (depresyjno-maniakalne)
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
- zaburzenia psychosomatyczne
- schizofrenia paranoidalna
- zaburzenia jedzenia
- zaburzenia osobowości
- zaburzenia otępienne
- zaburzenia psychiczne u osób z upośledzeniem umysłowym
- uzależnienia
Na przełomie XIX i XX w. powstały teoretyczne i praktyczne podstawy psychoterapii (oddziaływanie „na psyche przez psyche” czyli „na duszę przez duszę”) a od lat 50-tych XX w. w leczeniu wykorzystuje się metody biologiczne (leki i interwencje zabiegowe – oddziaływanie „na psyche przez somę” czyli „na duszę przez ciało”). Ich stosowanie przypisane jest osobie posiadającej tytuł lekarza medycyny oraz specjalisty psychiatry uzyskane na drodze trwającego nie mniej niż 12 lat kształcenia medycznego.
Psychoterapeuta to osoba o wykształceniu medycznym lub humanistycznym (głównie psychologicznym), która w toku certyfikowanego szkolenia psychoterapeutycznego zdobyła wiedzę i doświadczenie w dziedzinie diagnozowania zaburzeń psychicznych i ich leczenia z zastosowaniem psychoterapii.
Psycholog to magister psychologii – dziedziny filozoficznej i socjologicznej obejmującej znacznie szersze spektrum zjawisk niż wymagające specyficznego podejścia pole terapii zaburzeń psychicznych.
Psychiatria, ze względu na złożoną naturę czynników przyczyniających się do powstania objawów zaburzeń i chorób psychicznych (dominująca etiologia mieszana – biologiczna i psychospołeczna) jest dyscypliną pokrewną zarówno psychologii, jak i neurologii. Psychologia zajmuje się rozległym kontekstem kulturowym kształtującym mechanizmy psychiczne używane przez jednostkę. Neurologia natomiast biologicznymi aspektami funkcjonowania układu nerwowego oraz objawami nieprawidłowości w tym zakresie.
Postępowanie psychoterapeutyczne jest odpowiedzią na potrzebę poznania oraz modyfikacji mentalnych i behawioralnych czynników odpowiadających za niepowodzenie procesu integrowania cech osobowości, kształtującej się w polu działania „wewnętrznych” potrzeb i zahamowań oraz „zewnętrznych” wymogów i ograniczeń. Najsilniej rozwinęły się szkoły psychoterapeutyczne w nurtach kognitywno-behawioralnym, psychodynamicznym/psychoanalitycznym, systemowym, humanistycznym i integracyjnym (eklektycznym).
Przeczytaj także artykuł: Leki psychotropowe – czy uzależniają?